Olej z wiesiołka – właściwości, zastosowanie, dawkowanie

Od dawna wiadomo, że właściwości olejów roślinnych są nieocenione jeśli chodzi o ich wpływ na zdrowie i urodę. Doskonałym przykładem jest tutaj olej z wiesiołka, który okazuje się być szczególnie pomocny w rozmaitych dolegliwościach kobiecych, będących wynikiem zmian lub zaburzeń gospodarki hormonalnej. Nie bez powodu nazywa się go „przyjacielem kobiet”…

Wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis L.)

Wiesiołek dwuletni to roślina dobrze znana w Europie, także w Polsce, choć pochodzi z Ameryki Północnej. Rdzenni Amerykanie doskonale zdawali sobie sprawę z prozdrowotnych właściwości tego surowca. W wielu źródłach wyczytać można, że wykorzystywali jego nasiona do sporządzania okładów leczących stłuczenia oraz siniaki. Jak to wygląda dziś?

Obecnie w przemyśle farmaceutycznym, kosmetycznym oraz spożywczym wykorzystuje się przede wszystkim olej z wiesiołka tłoczony na zimno z nasion. Wachlarz jego zastosowań jest naprawdę imponujący. Co ciekawe, wiele badań dowiodło, że grupą, która może odnieść szczególnie duże korzyści z jego stosowania, są kobiety. Kiedy mowa o wiesiołku, często pierwszym skojarzeniem są włosy i paznokcie, ale to nie wszystko…

Olej z wiesiołka – właściwości  

Przyjrzyjmy się zatem bliżej, co cennego skrywa w sobie olej z nasion wiesiołka. Przede wszystkim jest on niezwykle bogatym źródłem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z grupy omega-6. Zawiera kwas linolowy (60%-80%) i kwas gamma-linolenowy (8%-14%). Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), jak sama nazwa wskazuje, są nam potrzebne do prawidłowego funkcjonowania, ale niestety organizm nie jest w stanie wytworzyć ich samodzielnie — dlatego należy je dostarczać z pożywieniem.

W tym miejscu warto przypomnieć jak ważna jest odpowiednia równowaga NNKT jeśli chodzi o stosunek spożywanych omega-6 (znajdujących się np. w oleju z wiesiołka) i długołańcuchowych omega-3, obecnych wyłącznie w olejach rybich. Optymalna proporcja powinna mieścić się w zakresie 2:1 – 5:1. Wraz z kwasami tłuszczowymi omega-3, kwasy tłuszczowe omega-6, odgrywają kluczową rolę w funkcjonowaniu układu odpornościowego i mózgu, a także w prawidłowym wzroście i rozwoju. 

Pozostając jednak przy oleju z wiesiołka, należy podkreślić jego unikatowość na tle innych olejów roślinnych, zwłaszcza jeśli chodzi o wpływ na kobiecą gospodarkę hormonalną. Wprawdzie mechanizmy związane z jego aktywnością do chwili obecnej nie zostały jeszcze w pełni poznane, nie zmienia to jednak faktu, że o skuteczności oleju z wiesiołka przekonało się już wiele kobiet.

Zespół napięcia przedmiesiączkowego, dokuczliwe objawy okresu przekwitania, problemy z płodnością, trądzik, pozbawione blasku włosy, skóra i paznokcie – jeśli któryś z tych problemów dotyczy Ciebie, bez wątpienia powinnaś zainteresować się wiesiołkiem!

Na co pomaga olej z wiesiołka?

Zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS)

Zespół napięcia przedmiesiączkowego dotyka bardzo wielu kobiet. Najczęściej pojawia się na ok. tydzień przed miesiączką. Związany jest z powtarzalnym cyklem zmian w zakresie gospodarki hormonalnej (m.in. niedobór estrogenów i progesteronu lub zaburzenia ich wzajemnego stosunku; podwyższony poziom prolaktyny, ale także niedobory serotoniny czy zaburzenia stężenia hormonów tarczycy). PMS wywołuje szereg dokuczliwych objawów, takich jak: bolesność piersi, obrzęki, wahania nastroju, wzdęcia, bóle głowy, ogólne zmęczenie, pogorszenie kondycji skóry.

Olej z wiesiołka jest powszechnie zalecany w tych dolegliwościach, zwłaszcza jeśli chodzi o występujący ból piersi związany z PMS. Aż 7 z 10 badań klinicznych, które uwzględniono w przeglądzie z 2019 r. dowodziło skuteczności oleju z wiesiołka w łagodzeniu nadmiernej tkliwości oraz bolesności piersi. Dla przykładu, jedna z prób klinicznych wykazała, że przyjmowanie 2 gramów oleju z wiesiołka przez pół roku, istotnie zmniejszało objawy PMS, w porównaniu z grupą placebo. Przyjmowanie wystarczającej ilości kwasów tłuszczowych omega-6, takich jak kwas linolowy oraz gamma-linolenowy wydaje się zatem pełnić działanie regulacyjne względem żeńskiej gospodarki hormonalnej. Potwierdzają to także badania prowadzone na kobietach w okresie menopauzy.

Menopauza

W 2013 roku opublikowano wyniki randomizowanego badania klinicznego, w którym oceniano wpływ oleju z wiesiołka na kobiety w okresie menopauzy . Badane (w wieku 45-59 lat) codziennie przyjmowały dwie 500 mg kapsułki oleju wiesiołkowego lub placebo przez łącznie sześć tygodni. Następnie naukowcy porównali występowanie tzw. „uderzeń gorąca” między obiema grupami. Jakie uzyskano wyniki? Okazało się, że doustna suplementacja olejem z wiesiołka wprawdzie nie miała większego wpływu na częstotliwość występowania uderzeń gorąca, ale istotnie zmniejszała ich intensywność, a co za tym idzie, miała wpływ na poprawę jakości życia.

Warto także wspomnieć o potencjalnych korzyściach płynących ze stosowania oleju z wiesiołka w kontekście hamowania rozwoju osteoporozy. Okres menopauzy jest bowiem momentem, w którym z powodu spadku poziomu estrogenów, istotnie wzrasta ryzyko rozwoju tego schorzenia. Tymczasem udowodniono, że jednoczesne spożywanie oleju z wiesiołka, oleju rybiego oraz wapnia przez dłuższy czas, skutkowało u badanych praktycznie zerowym ubytkiem kości kręgosłupa w ciągu pierwszych 18. miesięcy badania i jednocześnie zauważalnym wzrostem ich gęstości mineralnej (o ok. 3%).

Płodność 

Suplementacja olejem wiesiołkowym bardzo często zalecana jest także kobietom starającym się o potomstwo. Wśród głównych korzyści przypisywanych temu preparatowi w odniesieniu do kobiecej płodności najczęściej wymienia się:

• wpływ na regulacje cyklu miesięcznego – olej z wiesiołka może być przydatny w przypadku nieregularnych miesiączek i zespołu policystycznych jajników (PCOS), co może zwiększać szanse na zajście w ciążę;
• wpływ na zwiększanie produkcji śluzu szyjkowego, który stwarza przyjazne środowiska dla plemników i tym samym sprzyja zapłodnieniu.

Trądzik i inne dolegliwości skórne

Przejdźmy zatem do skóry i trądziku. Jak doskonale wiadomo bezpośrednią przyczyną tego ostatniego są zwykle zaburzenia gospodarki hormonalnej. Dotyczy to nie tylko nastolatków w okresie dojrzewania, ale i osób w wieku dorosłym. Czy zatem olej z wiesiołka na trądzik to trafiony wybór? Chociaż nie ma zbyt wielu badań potwierdzających korzyści płynące ze stosowania wiesiołka w tej dolegliwości, dermatolodzy bardzo często zalecają jego suplementację jako uzupełnienie „diety przeciwtrądzikowej”.  Uzyskanie odpowiedniej równowagi kwasów tłuszczowych omega-3 i kwasów tłuszczowych omega-6 ze zdrowych źródeł (takich jak np. olej z nasion wiesiołka) może pomóc w przezwyciężeniu i zapobieganiu nawrotom zmian skórnych na tle hormonalnym.  

Co więcej, badania opublikowane w International Journal of Cosmetic Science dowiodły, że spożywanie oleju wiesiołkowego opóźnia zachodzenie związanych z wiekiem zmian strukturalnych i funkcjonalnych w tkankach skóry, które prowadzą m.in. do utraty jędrności, wzrostu szorstkości czy widocznych oznak zmęczenia.

Należy także wspomnieć, że wiesiołek jest niezwykle skuteczny w łagodzeniu egzemy, świądu i zaczerwienienia. Ma to pewne uzasadnienie w badaniach. Wykazano bowiem, że u osób cierpiących na egzemę bardzo często obserwuje się niedobór kwasu gamma-linolenowego (GLA).

Wydaje się również, że olej wiesiołkowy może być pomocny w łagodzeniu objawów łuszczycy oraz atopowego zapalenia skóry (AZS). Kilka randomizowanych badań klinicznych, wykazało, że w przypadku AZS stosowanie oleju z nasion wiesiołka skutkowało zauważalnym złagodzeniem świądu. Obserwowano także zmniejszenie obszaru zmian skórnych oraz poprawę nawodnienia skóry.

Olej z wiesiołka na włosy i skórę

Na sam koniec warto wspomnieć o kosmetycznym wykorzystaniu oleju z wiesiołka, który stanowi popularny składnik np. kremów lub balsamów. Można go jednak także z powodzeniem stosować w postaci „czystej”, bezpośrednio na skórę. Regularne zastosowanie oleju wiesiołkowego na cerę sprzyja nawilżeniu, wzmocnieniu płaszcza hydrolipidowego (zapobiega utracie wilgoci). Ponadto łagodzi podrażnienia, reguluje wydzielanie sebum, a także poprawia elastyczność skóry i może zapobiegać powstawaniu zmarszczek. Tutaj warto dodać, że olej z wiesiołka to nie tylko kwasy tłuszczowe, ale i inne związki! Przede wszystkim o działaniu antyoksydacyjnym! Olej z wiesiołka zawiera m.in. witaminę E, zwaną „witaminą młodości”, która neutralizuje wolne rodniki i tym samym opóźnia procesy starzenia.

Jednym z popularnych sposobów na wykorzystanie wiesiołka w kosmetyce jest ponadto stosowanie go na włosy, do zabiegu olejowania. Olej wiesiołkowy na włosy nadaje czuprynie blasku, nawilża, wzmacnia, wygładza, a także może pomóc w eliminacji łupieżu. Podobne działanie wykazują wybrane zioła na włosy. Jeśli zależy nam o „kompleksowym” zadbaniu o urodę, olej z wiesiołka warto stosować zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie.

Olej z wiesiołka – jak stosować?

Określone efekty związane ze stosowaniem oleju z wiesiołka nie przychodzą od razu. Należy uzbroić się w cierpliwość i zażywać go przez dłuższy czas. Nawet do 6-ciu miesięcy. Jego suplementację warto łączyć z odpowiednią podażą kwasów omega-3. Pozwoli to zachować właściwy balans, który z punktu widzenia zdrowia naszego organizmu, uchodzi za najważniejszy. Zbyt wysoka podaż omega-6 względem omega-3 może bowiem przyczyniać się do nasilania stanów zapalnych w ustroju! Najczęściej rekomendowane dawkowanie oleju z wiesiołka wynosi od 500 do 2000 mg na dobę, w zależności od wskazań.

Bibliografia:

1. Timoszuk M, Bielawska K, Skrzydlewska E. Evening Primrose (Oenothera biennis) Biological Activity Dependent on Chemical Composition. Antioxidants 2018, 7, 108; doi:10.3390/antiox7080108
2. Chung BY, Park SY, Jung MJ, Kim HO, Park CW. Effect of Evening Primrose Oil on Korean Patients With Mild Atopic Dermatitis: A Randomized. Double-Blinded, Placebo-Controlled Clinical Study, Ann Dermatol, 2018; 4(30):409-416.
3. Little, C., Parsons, T. (2001). Herbal therapy for treating rheumatoid arthritis. The Cochrane database of systematic reviews, (1),
4. Białek M, Rutkowska J. Znaczenie kwasu γ-linolenowego w profilaktyce i terapii. Postepy Hig Med Dosw (online), 2015; 69: 892-904.
5. Halat, K. M., Dennehy, C. E. (2003). Botanicals and dietary supplements in diabetic peripheral neuropathy. The Journal of the American Board of Family Practice, 16(1), 47–57.
6. Senapati S, Banerjee S, Gangopadhyay DN. Evening primrose oil is effective in atopic dermatitis: a randomized placebo-controlled trial. Indian J Dermatol Venereol Leprol. 2008 Sep-Oct;74(5):447-52.
7. Muggli R. Systemic evening primrose oil improves the biophysical skin parameters of healthy adults. Int J Cosmet Sci. 2005 Aug;27(4):243-9.
8. Simon D, Eng PA, Borelli S, Kägi R, Zimmermann C, Zahner C, Drewe J, Hess L, Ferrari G. Lautenschlager S, Wüthrich B, Schmid-Grendelmeier P. Gamma-linolenic acid levels correlate with clinical efficacy of evening primrose oil in patients with atopic dermatitis. Adv Ther. 2014 Feb;31(2):180-8.
9. Pappas A. The relationship of diet and acne: A review. Dermatoendocrinol. 2009 Sep;1(5):262-7.