Różeniec górski – właściwości lecznicze i zastosowanie

Stres, problemy z koncentracją, ogólne wyczerpanie fizyczne i psychiczne-to dolegliwości, z którymi borykamy się coraz częściej. W takich sytuacjach z pomocne mogą być adaptogeny, np. różeniec górski.

Adaptogeny to rośliny lecznicze, które uodparniają organizm względem czynników zewnętrznych oddziałujących na niego negatywnie. Zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej. Jednym z najpopularniejszych jest różeniec górski (Rhodiola rosea L.) zwany także arktycznym korzeniem.

Różeniec górski – charakterystyka

Różeniec górski określany niekiedy różą północy, przez wielu uważany za cudowną roślinę, należał do ulubionych ziół Linneusza. Nadana przez niego nazwa Rhodiola rosea najprawdopodobniej związana jest z silnym różanym aromatem, który wydobywa się podczas krojenia kłączy. Nie jest to co prawda roślina występująca pospolicie w naszym kraju, ale spotkać można ją w wybranych rejonach Polski m.in. w Sudetach czy Karpatach. Niekiedy bywa uprawiana także w ogrodach czy na działkach jako ozdobna bylina. Gatunek rozpowszechniony jest przede wszystkim w centralnej i północnej Azji, m.in. w Mongolii i na Syberii.

Różeniec posiada długą historię stosowania. Szczególnie dobrze zadomowił się w rosyjskiej i skandynawskiej medycynie ludowej. Jego korzeń, znany powszechnie pod nazwą „korzenia arktycznego” lub „złotego korzenia” od stuleci wykorzystywano tam jako środek usprawniający funkcje fizyczne organizmu. Ponadto w leczeniu choroby wysokościowej, zmęczeniu i obniżonym nastroju. Często wspomina się o jego stosowaniu przez wikingów, którzy w ten sposób zwiększali swoją wytrzymałość.

Do najważniejszych związków biologicznie aktywnych występujących w surowcu należą polifenole z grupy fenylopropanoidów, w szczególności rozawina, rozyna, rozaryna, a także salidrozyd – związek należący do fenyloetanoidów. Odnajdziemy tu jednak także szereg innych składników: flawonoidy, garbniki, kwasy organiczne, kwasy fenolowe i mikroelementy – miedź, mangan, chrom oraz selen.

Różeniec górski – właściwości

Według aktualnych danych literaturowych działanie adaptogenne rhodioli związane jest m.in. z :

• pobudzaniem układu immunologicznego;
• podnoszeniem nastroju i polepszaniem ogólnego samopoczucia;
• działaniem hipoglikemicznym;
• redukowaniem stresu, niepokoju, nadmiernej nerwowości;
• podnoszeniem sił witalnych organizmu, wzrostem motywacji do działania;
• poprawą jakości snu;
• usprawnianiem procesów myślowych i koncentracji;
• poprawą napięcia mięśni;
• działaniem antyoksydacyjnym;
• działaniem anabolicznym.

Arktyczny korzeń na depresję i koncentrację

Przewlekły stres to nic dobrego ani tym bardziej zdrowego, każdy z nas zdaje sobie z tego sprawę. Przyczynia się do zmian w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego i osi podwzgórzowo-przysadkowej. Wiąże się to zwykle ze wzrostem wydzielania kortyzolu zwanego potocznie „hormonem walki”, noradrenaliny i dopaminy przy jednoczesnym spadku stężenia serotoniny w mózgu. Jeśli przez dłuższy czas mamy do czynienia z sytuacją stresową powyższe zmiany mogą skutkować rozwojem różnych schorzeń. Bardzo często zaburzenia takie stają się też początkiem depresji.

Zdaniem psychiatrów z Royal College of Psychiatryst, jedna na pięć osób doświadcza w ciągu swojego życia depresji trwającej od kilku dni do kilku miesięcy. Do głównych symptomów należą uporczywy smutek, obniżony nastrój, permanentne zmęczenie, brak zainteresowania życiem, utrata apetytu i popędu seksualnego, pogorszenie pamięci. Jedną z podstawowych jej przyczyn jest właśnie obniżony poziom serotoniny w mózgu. Serotonina jako neuroprzekaźnik odpowiada m.in. za regulację snu i czuwania, odruchy seksualne i percepcję bólu. Dowiedziono, że regularne stosowanie preparatów zawierających ekstrakty z korzenia różeńca górskiego przyczynia się do wzrostu serotoniny w mózgu, a w konsekwencji znoszenia objawów depresji.

W randomizowanym badaniu wzięło udział 57 chorych na depresję. Przez 12 tygodni trwania doświadczenia uczestnicy podzieleni na grupy, otrzymywali standaryzowane wyciągi z Rhodiola rosea, sertralinę (lek przeciwdepresyjny) lub placebo. Choć u osób przyjmujących sertralinę zanotowano nieco większe szanse na poprawę w porównaniu z pacjentami zażywającymi różeńca, dwukrotnie częściej obserwowano u nich także negatywne skutki uboczne takie jak: nudności oraz zaburzenia funkcji seksualnych m.in. znaczący spadek libido.

Różaniec górski a wydolność organizmu

Liczne badania przeprowadzone m.in. na sportowcach pokazały, że preparaty różeńca znacząco zwiększają wydolność organizmu. Pomagają także w krótszym czasie wracać do pełnej sprawności intelektualnej po wytężonym wysiłku umysłowym. Ciekawe doświadczenie zostało swego czasu przeprowadzone na grupie lekarzy odbywających dyżury nocne. Przez 3 tygodnie podawano im wyciągi z różeńca górskiego, obserwując jednocześnie ich stan przed i po dyżurze. W przeciągu dwóch tygodniu u wszystkich badanych zauważono znaczącą poprawę kondycji i redukcję zmęczenia organizmu występującego wskutek narażenia na przewlekły stres związany z pracą.

Różeniec górski – działanie na serce

Arktyczny korzeń bardzo korzystnie oddziałuje także na mięsień sercowy. Jak wiadomo, podczas sytuacji stresowych praca naszego serca ulega wzmożeniu. Różeniec zwiększa rezerwy energetyczne serca w wyniku regulacji i usprawniania funkcji układu sympatycznego i parasympatycznego. Chroni je także przed negatywny działaniem wolnych rodników, które mogą powodować uszkodzenia. Jest to doskonały środek wzmacniający dla osób po przebytych zawałach serca, cierpiących na chorobę wieńcową czy w tzw. „sercu starczym”.

Różeniec górski jak długo stosować?

Preparaty z kłącza i korzenia różeńca górskiego zawierają suche wyciągi, uzyskiwane poprzez ekstrakcję etanolową. Ich wybór jest naprawdę szeroki. Dawki zalecane jako terapeutyczne wynoszą od 200 do 600 mg takiego ekstraktu. Kuracja różeńcem powinna trwać przynajmniej kilka tygodni. Poza tabletkami i kapsułkami ze standaryzowanym ekstraktem w zielarniach dostępny jest także suszony korzeń, z którego przyrządza się odwary do picia. Warto pamiętać, aby preparaty z arktycznym korzeniem przyjmować raczej w godzinach przedpołudniowych i nie kojarzyć ich z innymi lekami o działaniu psychostymulującym.

Różeniec górski-przeciwwskazania

Ponadto, zgodnie z zaleceniami Europejskiej Agencji ds. Leków (EMEA), preparaty zawierające kłącze i korzeń różeńca górskiego powinny być stosowane wyłącznie u osób dorosłych w wieku powyżej 18 lat.

Artykuł opublikowany na łamach czasopisma Żyj Naturalnie