dr farm. Paulina Znajdek-AwiżeńTraganek błoniasty Astragalus membranaceus (łac.) to całkiem niepozorna roślina występująca naturalnie w Mongolii i Chinach. Należy do rodziny bobowatych (Fabaceae), a więc swoim ogólnym pokrojem przypomina zioła takie jak kozieradka pospolita czy lucerna siewna.
Astragalus został pierwotnie opisany w Materia Medica Shennonga – najwcześniejszej pełnej farmakopei Chin napisanej od okresu Walczących Królestw do dynastii Han. Jest szeroko stosowany w medycynie chińskiej już od ponad 2000 lat. Chińczycy określają go nazwą „huang qi”, co w tłumaczeniu na język polski oznacza „żółtego przywódcę”. Związane jest to nie tylko z barwą korzenia, ale także nawiązuje do jego szczególnie silnego działania adaptogennego.
Spis treści
Traganek – wskazania tradycyjne
Według chińskich autorów surowiec zaliczany jest do 50 najważniejszych ziół Tradycyjnej Medycyny Chińskiej (TCM). Wzmaga przepływ energii Qi, odpowiadającej za utrzymanie zdrowia. Mieszkańcy Azji Wschodniej klasyfikują traganka jako zioło silnie tonizujące. W ostatnich latach surowiec stał się bardzo popularny także w Europie. Również w Polsce, choć wg niektórych doniesień polscy zielarze stosowali go jako środek wzmacniający już w okresie średniowiecza! Tradycyjne wykorzystanie obejmuje m.in. przewlekłe zapalenia, obrzęki, nawracające infekcje górnych dróg oddechowych, w szczególności przeziębienie. Poza tym: występowanie nocnych potów, parestezje, paraliż kończyn, a także ogólne osłabienie organizmu.
Traganek – wskazania kliniczne
Istnieją także konkretne wskazania kliniczne. Aktualne zalecenia obejmują w szczególności stany wymagające przywrócenia i wzmocnienia odpowiedzi immunologicznej organizmu, poprawy funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego, a także ogólnie pojętej witalności. W badaniach klinicznych udowodniono jego skuteczność m.in. w leczeniu niedoborów odporności. Wykazano także jego cenne właściwości jako środka wspomagającego terapię leczenia nowotworów oraz infekcji wirusowych, w tym przeziębienia. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności uznał traganka za zioło o potwierdzonym działaniu spowalniającym procesy starzenia.
Korzeń traganka – charakterystyka
Do chwili obecnej wyodrębniono i zidentyfikowano ponad 200 substancji aktywnych zawartych w surowcu. Do najlepiej przebadanych grup związków zaliczają się polisacharydy, saponiny oraz flawonoidy. Wśród najważniejszych saponozydów wymienić należy astragalozyd I, II i IV oraz izoastragalozyd i i I. Stanowią one ponad 80% wszystkich związków z tej grupy. Flawonoidy z kolei to głównie flawony, flawonole, flawonony, izoflawony, izoflawany i pterokarpany. Dominującym związkiem z tej grupy jest glukozyd 7-O-β-D kalikozyny (izoflawon). Wraz z astragalozydem IV, stanowi wyznacznik jakości surowca w laboratoryjnych analizach jakościowych. Liczne badania farmakologiczne koncentrują się także na polisacharadych, głównie w kontekście ich działania immomodulującego.
Traganek – właściwości
Nie sposób ująć rzetelnie w jednym artykule wszystkich właściwości leczniczych traganka. Skupmy się zatem tym razem na jego wpływie na układ odpornościowy, właściwościach przeciwzapalnych i leczeniu infekcji wirusowych.
Działanie przeciwzapalne i immunomodulujące
Wystąpienie stanu zapalnego jest ściśle powiązane z odpornością. Odpowiedź zapalna stanowi bowiem jedną z najważniejszych reakcji układu odpornościowego. Wczesne objawy stanu zapalnego takie jak wzrost przepuszczalności naczyń włosowatych, wysięk zapalny, obrzęk tkanek, a także wzrost poziomu przekaźników zapalnych wskazują, że zaburzona została funkcja immunologiczna odpowiednich komórek. Badania wykazały, że polisacharydy zawarte w korzeniu traganka regulują sekrecję czynników prozapalnych i przeciwzapalnych, równoważąc tym samym odpowiedź układu odpornościowego.
Wang i wsp. podali, że jednym z mechanizmów przeciwzapalnego działania polisacharydów traganka jest hamowanie adhezji pomiędzy komórkami zapalnymi i mikronaczyniowymi komórkami śródbłonka. Immunomodulujące i przeciwzapalne działanie związane z hamowaniem aktywności cząsteczek adhezyjnych w komórkach śródbłonka naczyń wykazano także w przypadku związków saponinowych traganka. Należy wspomnieć, że doświadczenia prowadzone zarówno na zwierzętach jak i ludziach wykazały działanie pobudzające na szpik kostny, a także tkankę limfatyczną. Astragalus pobudza dojrzewanie komórek układu odpornościowego, a także zwiększa liczbę komórek macierzystych. Udowodniono, że surowiec podnosi aktywność komórek NK (ang. natural killer) zarówno u ludzi zdrowych jak i cierpiących na niektóre choroby układowe jak np. toczeń trzewny. Polisacharydy zawarte w korzeniu traganka zwiększają antynowotworowe działanie IL-2 (interleukina 2), a także aktywność monocytów. Nasilają także odpowiedź limfocytów u ludzi zdrowych jak i chorych na raka.
Działanie przeciwwirusowe
Istnieje sporo doniesień naukowych przytaczających właściwości przeciwwirusowe wyciągów otrzymanych z korzenia traganka. Stwierdzono m.in., że Astragalus zmniejsza objawy kliniczne w przebiegu wirusowego zapalenia mięśnia sercowego. Chodzi przede wszystkim o poprawę funkcji hemodynamicznej serca, normalizację stężenia markerów niedokrwienia oraz zapisu EKG. Cenną odnotowaną właściwością był także wpływ na wspomaganie konwencjonalnej terapii leczniczej w tej dolegliwości. Ponadto u badanych pacjentów zauważono wzrost liczby limfocytów T3, T4 i T3/T8 świadczący o zwiększonej odpowiedzi układu immunologicznego. Dodatkowo w innym doświadczeniu, wyciągi z traganka, ordynowane we wczesnej fazie infekcji, zapobiegały w warunkach in vitro zakażeniu mięśnia sercowego szczurów przez wirus Coxackie B-2. Autorzy pracy wysnuli zatem wnioski, że traganek błoniasty może być stosowany w leczeniu zapalenia mięśnia sercowego wynikającego z zakażenia tym właśnie wirusem. Z kolei inni naukowcy potwierdzili, że stan pacjentów z tą właśnie dolegliwością uległ znacznej poprawie na skutek 3-4 miesięcznej kuracji tragankiem, czego nie odnotowali w przypadku terapii konwencjonalnej.
Bardzo obiecujące wyniki otrzymano w przypadku leczenia pacjentek z przewlekłym stanem zapalnym szyjki macicy wynikającym z zakażenia ludzkim wirusem brodawczaka typu 16 (HPV-16) , cytomegalowirusem (CMV) i wirusem opryszczki Herpes simplex typu 2 (HSV-2). Pacjentki podzielono na cztery grupy badawcze leczone miejscowo (2 razy w tygodniu): grupa pierwsza: rekombinowanym interferonem – 1 (5g), grupa 2: grupa pierwsza: rekombinowanym interferonem – 1 (10g), grupa trzecia: 5g interferonu i wyciąg z korzenia traganka (0,5 ml ekstraktu, 1:1), grupa 4: wyciąg z korzenia traganka (0,5 ml ekstraktu, 1:1). W wyniku 3-tygodniowej terapii dla grupy leczonej jednocześnie interferonem i Astragalusem otrzymano wyniki zbliżone do tych w grupie pacjentek leczonych wyższymi dawkami interferonu, co wskazywało na synergię działania pomiędzy interferonem i ekstraktem z Astragalusa. Na podstawie przytoczonego badania, a także kilku późniejszych doświadczeń jednoznacznie stwierdzono, że wyciągi z korzenia traganka powodują wzrost odpowiedzi immunologicznej, a także nasilają produkcje interferonu, a za działanie to w głównej mierze odpowiadają polisacharydy.
Korzeń traganka – opinie
Niewątpliwie traganek to zioło godne polecenia, zwłaszcza tym wszystkim, którzy borykają się z obniżoną odpornością, przemęczeniem i zwiększoną podatnością na infekcje wirusowe. To w końcu silny adaptogen! Co ciekawe, jedna z najnowszych publikacji badaczy chińskich wskazuje na traganka jako istotne zioło mogące mieć wpływ na zapobieganie zakażenia koronawirusem COVID-19.
Bibliografia:
- Yang Y i wsp. Traditional Chinese Medicine in the Treatment of Patients Infected with 2019-New Coronavirus (SARS-CoV-2): A Review and Perspective. Int. J. Biol. Sci. 2020, Vol. 16: 1708-1717.
- Wang J. i wsp. Extraction, Structure, and Pharmacological Activities of Astragalus Polysaccharides. Appl. Sci. 2019, 9, 122; doi:10.3390/app9010122 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26916911/
- Wang, J.H.; Dong, J.C.; Zhao, J.X.; Jin, S.Z.; Zhang, H.Y.; Zhang, S.Y. Effects of different molecule weight Astragalus polysacharin isolated from annual Astragalus membra-neaceus on experssions of inflammatory cytokines in RAW264.7 cells. J. Jilin Univ. (Med. Ed.) 2011, 6, 1051–1056
- http://phytomedica.pl/pdf/astragalus.pdf
- https://meapharma.pl/monografia_Astragalus.pdf
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16437735/
- https://www.researchgate.net/publication/334121942_
- https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/1534735403256419
- http://www.medicinacomplementar.com.br/biblioteca/pdfs/Cancer/astragalus-no-cancer.pdf
