Złocień maruna – lek na migrenę?

Dawno temu uznawano, że migrena to choroba typowa dla członków arystokracji i intelektualistów. Obecnie wiadomo, że dolegliwość ta dotyczyć może każdego, jednak znacznie częściej atakuje kobiety. Według statystyk aż co dziesiąta osoba cierpi na migrenę, z czego aż 75% to właśnie kobiety! Czy uznawany za skuteczny w leczeniu migren złocień maruna może stanowić alternatywę dla leków syntetycznych?

Migrena – przyczyny

Niestety leczenie migren nie należy do najłatwiejszych, ponieważ nadal nie do końca znamy dokładne przyczyny jej występowania. Mimo, że przeprowadzono na ten temat już sporo badań, często przedstawiają one bardzo różne teorie. Wiadomo jednak na pewno, że to złożona dolegliwość . Migrena obejmuje bowiem zarówno układ nerwowy jak i naczyniowy. Jedna z najczęściej prezentowanych hipotez zakłada, że schorzenie jest wynikiem nieprawidłowości w uwalnianiu serotoniny z zakończeń nerwowych. Badania dowodzą, że podczas ataku migrenowego poziom serotoniny we krwi nadmiernie wzrasta – faza skurczu naczyń, a następnie gwałtownie maleje – faza rozkurczu naczyń. Wykazano ponadto, że jest to dolegliwość dziedziczna. Jak więc sobie z nią radzić?

Leki na migrenę

Niestety syntetyczne leki stosowane w terapii migren, zwłaszcza te, po które sięgamy w pierwszej kolejności czyli paracetamol, ibuprofen lub aspiryna, łagodzą wyłącznie objawy. W przypadku silnych ataków bywają często nieskuteczne. Ponadto ich przewlekłe przyjmowanie niesie ze sobą niekorzystne działanie, m.in. w postaci uszkodzeń błony śluzowej żołądka.

Poza wymienionymi środkami lekarz może zdecydować o przepisaniu leków na migrenę o znacznie silniejszym działaniu – tryptanów. Charakteryzuje je wysoka skuteczność terapeutyczna.  Tryptany są wybiórczymi agonistami o dużym powinowactwie do receptorów serotoniny. Minusem stosowania leków z tej grupy jest ich stosunkowo wysoka cena oraz możliwe działania niepożądane, tzw. zespół tryptanowy obejmujący parestezje, uczucie gorąca i przemijające poczucie ucisku w gardle lub klatce piersiowej.

Alternatywę dla pospolitej tabletki na migreny może stanowić stosowanie wybranych roślin . Istnieją bowiem surowce zielarskie o potwierdzonym naukowo działaniu związanym nie tylko z łagodzeniem przykrych objawów migreny, ale i zmniejszaniem częstości występowania ataków.  

Złocień maruna – działanie

Szczególnie przydatną dla „migrenowców” rośliną jest złocień maruna, zwany także wrotyczem maruną(łac. Tanacetum parthenium) L. Ziele złocienia zawiera bowiem cenny związek o nazwie partenolid. Jest to lakton seskwiterpenowy należący do grupy germakranolidów.  Partenolid występuje przede wszystkim w nadziemnych częściach rośliny, zwłaszcza liściach.  Na przełomie lat 70. i 80. XX wieku opublikowano w Anglii doniesienie o korzystnym działaniu liści rośliny. Polegało ono na łagodzeniu ataków migreny u cierpiących na nią grupy Walijczyków. Był to początek wzmożonego zainteresowania złocieniem, co zaowocowało licznymi badaniami surowca, chociaż ok. 50 r.n.e. opisywał go już Dioskurides.

Aktualnie wrotycz maruna to roślina dobrze znana, choć z uwagi na podobieństwa w wyglądzie, często mylona z rumiankiem.  Złocień porasta dziko nieużytki i rumowiska, jednak znacznie częściej uprawiany jest w celach ozdobnych. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Obecny w surowcu partenolid działa przeciwzakrzepowo, hamuje uwalnianie histaminy i serotoniny, zapobiega syntezie prozapalnych prostaglandyn, a także działa spazmolitycznie.  

Na skutek zażywania preparatów ze złocieniem zmniejsza się nasilenie bólu migrenowego lub zanika on całkowicie. Ponadto stosowanie preparatów złocienia znosi uczucie mdłości, a nawet symptomy charakterystyczne dla migreny z aurą. Już 2-3 miesięczna kuracja wrotyczem może znacząco zmniejszyć częstość występowania ataków, a nawet całkowicie je wyeliminować. Jak wykazały badania bardzo korzystnie jest go łączyć z korą wierzby. Na podstawie jednego z doświadczeń dowiedziono, że połączenie złocienia maruny i kory wierzby obniżało liczbę ataków migreny o 57,2% po 6 tygodniach leczenia, o 61,7% po 12 tygodniach, zmniejszało również ich nasilenie i czas trwania. Innym surowcem, z którym warto komponować złocienia jest kłącze imbiru, również uznawane za środek o działaniu przeciwmigrenowym.

Udowodniono, że w przypadku ataku migrenowego sproszkowane kłącze imbiru działa porównywalnie z lekiem syntetycznym jakim jest sumatryptan.

Złocień maruna – jak stosować?

Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w celu zapobiegania migrenom można przyjmować doustnie, dobowo wyciąg zawierający 0,2-0,6 mg partenolidu. Gotowe preparaty są odpowiednio standaryzowane i przeważnie zawierają sproszkowany surowiec (liście), którego dzienna dawka powinna wynosić 50-250 mg (0,2-0,6 mg partenolidu). Dokonując zakupu powinniśmy zwrócić na to szczególną uwagę, bowiem niższe dawki będą mało skuteczne. Tradycyjne stosowanie zakłada picie 1-3 filiżanek naparu dziennie, przygotowanego z 2 łyżeczek rozdrobnionego surowca na filiżankę i zaparzanego 15 minut.

Wykorzystuje się również nalewkę : 5-20 kropli na dobę, a także liofilizowane lub świeże liście (1-3 liści raz lub dwa razy dziennie, 25-50 mg), z posiłkiem lub po nim. W tym przypadku należy jednak być uważnym! Żucie przez dłuższy okres czasu świeżych liści złocienia może powodować podrażnienia jamy ustnej. Złocienia maruny nie należy stosować w okresie ciąży oraz podczas  karmienia piersią.